Όλοι οι δήμοι βόρεια, νότια, παντού έχουν, κι η Αθήνα τίποτα, δεν έχει Δημοτικό Θέατρο. Κάπως ντροπή, ακόμα μεγαλύτερη γιατί κάποτε είχε, του Τσίλερ μάλιστα, στην σημερινή Πλατεία Κοτζιά, Δημαρχείου. 'Η Λουδοβίκου όπως λεγόταν η Πλατεία το 1856 όταν αποφασίστηκε ότι η Αθήνα μια ευρωπαϊκή πρωτεύουσα πια, είναι ντροπή να μην έχει Δημοτικό Θέατρο.
Και πως αλλιώς να ξεκινά το στόρυ; Με νεοελληνικές μηχανορραφίες φυσικά: ο Γρ. Καμπούρογλου αναλαμβάνει τα έξοδα της ανέγερσης, δώστε μου θα το χτίσω εγώ, πράγμα όμως που δεν ερχόταν σε ευθεία αντίθεση με τα συμφέροντα με το θεατρώνη της εποχής του Μπούκουρα, του μοναδικού που υπήρχε τότε στην Αθήνα. Λύσσαξε, πως αλλιώς με τέτοιο όνομα, ο Μπούκουρας και επί 5 χρόνια κυνήγησε με δικαστήρια και αστυνομίες τον Καμπούρογλου ώσπου ο τελευταίος μπάφιασε, έμεινε ταπί και τα παράτησε.
Και πως αλλιώς να ξεκινά το στόρυ; Με νεοελληνικές μηχανορραφίες φυσικά: ο Γρ. Καμπούρογλου αναλαμβάνει τα έξοδα της ανέγερσης, δώστε μου θα το χτίσω εγώ, πράγμα όμως που δεν ερχόταν σε ευθεία αντίθεση με τα συμφέροντα με το θεατρώνη της εποχής του Μπούκουρα, του μοναδικού που υπήρχε τότε στην Αθήνα. Λύσσαξε, πως αλλιώς με τέτοιο όνομα, ο Μπούκουρας και επί 5 χρόνια κυνήγησε με δικαστήρια και αστυνομίες τον Καμπούρογλου ώσπου ο τελευταίος μπάφιασε, έμεινε ταπί και τα παράτησε.
Έπειτα από 15 χρόνια, κι έχουμε νέα απόπειρα να ξεκινήσουν έργα, σε σχέδια Τσίλλερ αυτή τη φορά, προχωράνε φουριόζικα, μα κάτι γίνεται μετά από 2 χρόνια και τα έργα ξαναπαγώνουν, ελλείψει πόρων.
Ξανά μανά: περνούν 14 χρόνια με το έργο να στέκεται ημιτελές, φανταστείτε αρνητικό vibe που θα εισέπραξε αυτό το το κτίριο, όχι τυχαία η μοίρα του. Το 1887 λοιπόν, ο Ανδρέας Συγγρός προσφέρεται να ανεγείρει πλήρως το θέατρο. Ευεργέτης μεν την τσέπη του την κοιτούσε, έβαλε στον Τσίλλερ τους όρους του: το ισόγειο να στεγάζει καταστήματα και στον πρώτο όροφο να βάλει την τράπεζά του. Ο Ερνέστος που καημό το χε να δει ολοκληρωμένο το έργο του, δέχεται τους όρους, που αποβαίνουν σε βάρος των τεχνικών προδιαγραφών του θεάτρου: η σκηνή έχει μόλις 12.5 μέτρα βάθος, ενώ οι βοηθητικοί χώροι σχεδόν ανύπαρκτοι. Κάτι καλό που χε πάντως το θέατρο ήταν η καλή ακουστική και οι καλές συνθήκες θέας, και χωρητικότητα 1500 θέσεις. Σαν χωροθεσία το κτίριο είχε την κεντρική είσοδο στην Αιόλου μ' ένα κηπάκι μπροστά, κοίταζε προς την Εθνική Τράπεζα, και έπεφτε βαριά η πίσω όψη του στην Αθηνάς.
Ένα χρόνο μετά εγκαινιάζεται επιτέλους το Δημοτικό Θέατρο και φιλοξενεί θιάσους κατά βάσει απ' την Ευρώπη, σε πρόζα και όπερα και λοιπά φράγκικα που τόσο λαχταρούσε η ανερχόμενη αστική τάξη. Κουτσά-στραβά η Αθήνα είχε αποκτήσει Δημοτικό Θέατρο. Κουτσά όμως γιατί απ' τη μια δεν βοηθούσε η ακατάλληλη σκηνή, δεν υπήρχε κεντρική θέρμανση, ούτε εξαερισμός. Έτσι το θέατρο, έχοντας και σαν ανταγωνιστή το λαμπρό νέο Εθνικό Θέατρο της Αγίου Κωνσταντίνου (1901) πέφτει σε μαρασμό, ο εξοπλισμός του δε αφαιρείται συστηματικά από αετονύχηδες.
Τόσο απαξιωμένο δε σαν θέατρο, συν τις έκτακτες ανάγκες του Ελληνικού κράτους, κι έτσι αποφασίζεται το 1922 να λειτουργήσει σαν χώρος φιλοξενίας 1.500 Μικρασιατών προσφύγων, οι οποίοι τον χειμώνα για να αντιμετωπίσουν το κρύο έκαιγαν σε φουφούδες τα σκηνικά και έπιπλα.
Το 1929 απογυμνωμένο πια, κι αποτελώντας κάτι σαν ερείπιο στην καρδιά της πόλης, αποφασίζεται να ανακαινιστεί εκ βάθρων (κατάργηση των μαγαζιών, περισσότεροι χώροι για την λειτουργία του Θεάτρου) απ' τον φιλόδοξο Σπ. Μερκούρη μόνο που το ταμείο του Δήμου ήταν άδειο.
Σαν ρημαδιό έστεκε εκεί, τόσο που χαλούσε την αισθητική του Διοικητή της Εθνικής Τράπεζας που έπινε τον καφέ του απέναντι και πρώτος ρίχνει την ιδέα να κατεδαφιστεί. Κάποιοι αντιδρούνε, ακόμα και αρχιτέκτονες που δεν το θεωρούσαν σπουδαίο κτίριο, αλλά βρισκόμαστε στα 30s, ο μοντερνισμός, άρτι αφιχθείς απ' την Ευρώπη, καλπάζει και μαγεύει τους άρχοντες, που το κτίριο στα μάτια τους μοιάζει σαν μια γιγαντιαία παράγκα.
Τον Απρίλη του 1939, επί δικτατορίας του Μεταξά, ο τότε Δήμαρχος της Αθήνας Κώστας Κοτζιάς με συνοπτικές διαδικασίες το κατεδαφίζει.
Ξεκίνησε λοιπόν στραβά κι ίσως δεν μπορούσε να τελειώσει αλλιώς. Ίσως να ήταν καταραμένο το σημείο, ίσως και να' ναι, έκτοτε η Πλατεία Κοτζιά δεν γνώρισε ποτέ δόξες, πάντα βρισκόταν στην σκιά της Ομόνοιας, και των άλλων πλατειών στο κέντρο. Ακόμα και σήμερα που μάλλον, ιδίως το βράδυ, είναι η πιο όμορφη της Αθήνας δεν έχει την ενέργεια, την ζωντάνια που θα μπορούσε. Κάτι σαν no mans land, σαν σημείο προσπέρασης.
Και σε μας τους σύγχρονους Αθηναίους έμεινε το μέγα ερώτημα; τελικά τι έκανε ο Κοτζιάς; Στέρησε απ' την πόλη ένα όμορφο κτίριο, ή εν αγνοία του χάρισε στο σήμερα ένα σημείο ανοικτό στην τσιμεντένια πόλη./ athensville
